Redüktör ve Güç Aktarım Organlarında Enerji Tasarrufu Sağlayın, Makinelerinize Ömür Katın.

Güç aktarım organlarında  8-%10 arasında enerji tasarrufu sağlayan ve makinelerin ömrünün uzamasına katkı sunan, sanayi kuruluşlarınca kullanılmakta olan Boronmax’ı  geliştiren Anadolu Üniversitesi  öğretim üyelerinden   Prof. Dr. Nuran AY ile bor konusunu konuşacağız.    

Sayın hocam  neden bor konusunda çalışmayı seçtiniz?

1995 yılında doçent olduktan sonra  rahmetli hocam Prof.Dr. Fuat Yavuz Bor‘un hep “Bor Türkiye için çok önemli , bu konuyu mutlaka çalışmalısınız” tavsiyesine uyarak  bor konusunda çalışmaya başladım. 250 bor bileşiği içerisinden  gelecek  vaat  ettiğini düşündüğüm  Bor nitrür konusunu seçtim.  Önce laboratuvar ortamında hekzagonal Bor nitrür ürettim.   4691 sayılı yasa kapsamında Anadolu Üniversitesi’nden aldığım izinle hekzagonal bor nitrürü endüstriyel  boyutta üretmek için  BORTEK  Bor Teknolojileri  ve  Mekatronik şirketini kurarak  laboratuvarda ürettiğim bilgileri sanayiye aktarma fırsatı buldum.  Bu çalışmalar için Ulusal Bor Araştırma Enstitüsünden   destek aldım.

Hekzagonal Bor Nitrür nedir, neden önemlidir?

Hekzagonal bor nitrür üstün yağlayıcılık özelliği olan ve 900 C ye kadar bozulmayan, kimyasal reaksiyona girmeyen yapay bir malzemedir. Bu özellikleri sayesinde sürtünmenin yarattığı enerji kaybıyla başa çıkmak için önemli bir çözümdür. Ne yazık ki BORTEK’ten önce Türkiye’de üretilmediği için çok kullanım alanı yoktu ancak bizim üretmeye başlamamız ile çeşitli ürünlerle enerji tasarrufu için kullanılmaya başlandı.

Hocam çalışmalarınız sonucunda hangi ürünler ortaya çıktı?

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca desteklenen SANTEZ projesi ile nano boyutlu hekzagonal bor nitrür üreterek  BORONMAX ürünlerinin ana hammaddesini geliştirdim. Yüksek saflıkta ve nano boyutta  olan bu maddeyi BORONMAX  motor yağı katkısı, şanzıman yağı katkısı ve redüktör yağ katkısı ı içinde kullandık.

Neden  yağ katkısı üzerinde çalışmayı seçtiniz?

Trafikteki  araçlarda kullanılan yakıtın  büyük bölümü yaklaşık 3 de biri sürtünme nedeniyle boşa harcanmaktadır.  Ülkemizde yakıt sarfiyatında yapılacak %5’lik bir düşüş   1.5 milyar dolarlık bir  tasarruf sağlayacaktır. Diğer  yandan sürtünme  nedeniyle metal aksam aşınmakta, araçların  performansı düşmekte ve bakım maliyeti  artmaktadır. Evrensel sorun olan sürtünmenin azaltılması  öncelikli hedefim olmuştur. Sürtünmeyi,  aşınmayı azaltarak ve  tam yanmayı sağlayarak karbon monoksit salınımını azaltan, üstün  katı yağlayıcı  ve çevre dostu olduğundan  hekzagonal  bor  nitrürülü  yağ katkısı  konusunda çalışmayı  tercih ettim.

Ürettiğiniz yağ katkılarını hangi testlere tabi tuttunuz? Araçlarda  ve endüstride ne fayda sağlıyor?

Boronmax yağ katkısının  İTÜ de sürtünme  katsayısını ölçtürdük.  Test sonucunda sürtünmeyi %14 azalttığı ve yük dayanımını %20 artırdığı tespit edildi.  Sürtünmedeki  düşüşün  mutlaka enerjide  bir tasarruf getireceğini düşünerek  ODTÜ de yakıt sarfiyatını  ölçtürdük ve  sıfır bir motorda  yapılan test sonucunda  % 4,67 lik bir yakıt tasarrufu sağladığı belirlendi.  Kilometresi fazla benzin ve dizel  yakıtlı araçlarda  müşterilerden gelen geri bildirimlerde şehir içinde %5-10 , şehirler arası yolda %10-20 yakıt tasarrufu belirtilmiştir. LPG li araçlarda ise Boronmax kullanımı sonucunda müşteriler yakıt tasarrufunun  bu oranın da üzerinde  olduğunu ifade edilmektedir. Endüstri için geliştirdiğimiz Boronmax M1002 ürünümüzün  ise 8-%10 arasında enerji tasarrufu sağladığı sanayi kuruluşları tarafından  bildirilmiştir.

Boronmax M1002 nerelerde kullanılıyor?

Boronmax M1002 işletmelerde güç aktarım organlarında, örneğin redüktör ve yataklarda kullanılıyor. Bu makinelerde sürtünmenin etkisini azaltarak enerji tasarrufu, yağ sıcaklığında düşüş gibi faydalar sağlıyor. Bortek’te ürettiğimiz Boronmax M1002 yağ katkılarını müşterimizin kullandığı yağ ile aynı özelliklerde yağlardan ürettiğimiz için yağın özelliklerinde herhangi bir gerileme olmadan faydayı kazanmalarını sağlıyoruz. Boronmax M1002 maliyetini bir haftada karşıladığı için elektrik fiyatlarının maliyetleri üzerinde etkisini azaltmayı isteyen firmalardan oldukça büyük ilgi görüyoruz. Boronmax M1002 Türkiye’de büyük seramik fabrikalarında, çimento fabrikalarında ve bir çok işletmede kullanılıyor. Bu ürünün en önemli yanı da bozulmadığı için yağ değişinceye kadar kullanılabiliyor olması. Yani redüktördeki yağı seneden bir değiştiriyorsanız, bir sene boyunca Boronmax M1002’nin sağladığı faydadan yararlanabiliyorsunuz. Nano boyutlu olduğu ve kimyasal reaksiyona girmediği için diğer katkılar gibi zaman içinde özelliğini kaybetmiyor.

Borlu yağ katkısı konusunda çok sayıda ürün var. Boronmax’ın  diğer ürünlerden farkı nedir?

Bor  Türkiye’de hassas olduğumuz bir konu olduğu için pek çok  üründe satış artırıcı olarak bor adı kullanılmaktadır.  Piyasadaki ürünlerde bor veya  Borlu bileşik var mı bir şey söyleyemem.  Boronmax  için ise ETİ MADEN A.Ş den hammaddeyi alarak  kendi geliştirdiğim  prosesle ürettiğim tane boyutu nano seviyede ve içinde hiç kirlilik taşımayan yüksek saflıkta hekzagonal bor nitrür kullanmaktayım.  Nano boyutlu hekzagonal bor nitrürü Türkiye’de tek BORTEK üretmektedir .  11-16 Eylül tarihleri arasında İstanbul’da yapılan Uluslararası Bor , Borid ve İlgili Malzemeler konulu sempozyumda Borlu yağ katkısı üretiyorum diyen şirketlerin hiçbiri yoktu. Türkiye’yi BORTEK temsil etmiştir. Boronmax ürünümüz 2008 den beri  pazardadır ve  müşteriler tarafından beğeni  almaktadır.  Kullanıcılara bu konuda tavsiyem araçlarının kalbi olan motorlarına ve işletmenin önemli bir parçası olan güç aktarma teçhizatına koyacakları yağ katkısının test raporlarını incelemeleri ve  katkının içinde siyah renkli kirlilik taşıyıp taşımadığını kontrol etmeleridir. Kirlilik taşıyan ve içinde ne olduğu belli olmayan yağ katkıları motorlarına zarar verecektir.

Bor konusunda gelecekte hangi çalışmaları yapmayı düşünüyorsunuz?

Elbette çalışmalarım  sadece yağ katkısı konusuyla sınırlı değil, metal-makina parçalarında sürtünmeyi azaltmak için çalışmalar da yürütüyorum. Hekzagonal bor nitrür içeren kompozit kaplamaları başarı ile gerçekleştirdik ve kompozit kaplamalarla ilgili  iki patent başvurusu yaptık. Kompozit kaplamalar  makine,  otomotiv, beyaz eşya ve savunma sanayinde fark yaratacaktır. İçinde hekzagonal bor nitrürün olduğu diğer projeler ise devam etmektedir.

Prof.Dr.Nuran AY

Anadolu Üniversitedi Öğretim Üyesi